مسئله502:
کسي که محرم به احرام حج شده واجب است از اول ظهر
تا مغرب روز نهم ذي‌الحجّه در عرفات وقوف کند. که به آن وقوف اختياري عرفه مي‌گويند.
مسئله503:
وقوف در عرفات بايد با توجّه
و با قصد قربت باشد،
ولي به زبان آوردن نيّت يا خطور به قلب يا گذراندن از ذهن واجب نيست.
مسئله504:
وقوف در عرفات يعني بودن در
عرفات؛ بنابراين نشستن در جاي مخصوصي و انجام عمل خاصّي لازم نيست ولي ارتباط با خداوند
در آن مکان مقدّس خيلي کارساز است.
مسئله505:
وقوف پياده يا سواره، نشسته يا
خوابيده يا در حال حرکت، اشکال ندارد.
مسئله506:
اگر در تمام وقت وقوف در
عرفات خواب يا بيهوش
باشد يا در توقّف ريا كند، وقوف او باطل است، ولي اگر بيشتر وقت را خواب يا بيهوش باشد، اشكال
ندارد.
مسئله507:
اگر كسي عمداً تمام وقت وقوف
اختياري عرفه را
ترك كند، حجّش باطل است.
مسئله508: اگر کسي مقدار كمي توقّف كند و برود يا طرف عصر بيايد و توقّف كند، هرچند
توقّف او بسيار كم باشد، حجّ او
صحيح است.
مسئله509: کفاره ترک عمدي وقوف اختياري عرفات، ذبح يک شتر است.
مسئله510: اگر
کفارۀ ترک عمدي وقوف اختياري عرفات بر کسي واجب شد و قدرت بر قرباني نداشت، بايد
هر وقت و هر کجا که مي‌تواند، هيجده روز روزه بگيرد.
مسئله511:
اگر کسي سهواً يا به واسطۀ
ندانستن مسئله يا به واسطۀ عذري نظير تنگي وقت از ظهر تا مغرب در
عرفات نباشد، بايد مقداري از شب عيد را
هر چند بسيار كم باشد در عرفات
بماند و اين مدّت را وقت وقوف اضطراري عرفه مي‌گويند.
مسئله512:
اگر كسي سهواً يا به واسطۀ
ندانستن مسئله يا
به واسطۀ عذري وقوف اختياري عرفه را درك نكند و وقوف اضطراري آن را نيز عمداً ترك نمايد، حجّ او
باطل است.
مسئله513:
اگر كسي سهواً يا به واسطۀ
ندانستن مسئله يا
به واسطۀ عذري، وقوف اختياري عرفه را درك نكند و وقوف اضطراري آن را نيز سهواً يا به واسطۀ جهل
به مسئله يا به واسطۀ عذري ترك نمايد،
وقوف به مشعر (كه بعداً
مي‌آيد) براي صحّت حجّ او كفايت مي‌كند.
مسئله514:
در وقت وقوف بالا رفتن از كوه
عرفات (جبل‌‌الرّحمه) مكروه است.
مسئله515: حدودي که عامّه براي عرفات تعيين کرده‌اند، کفايت مي‌کند و لازم نيست
شيعيان در اين امور تحقيق کنند و نبايد به شک يا گمان خود اعتنا نمايند بلکه اگر
بر فرض نادر يقين به خلاف پيدا کنند نيز همان حدود کفايت مي‌کند.
مستحبّات
وقوف در
عرفات
مسئله516:
مستحبّ است حج‌گزار در حال وقوف
با وضو يا غسل بوده و قلب خود را به حضرت حق «جل‌ّ‌وعلا»
متوجّه ساخته و حمد الهي و تهليل و تمجيد نموده و
ثناي حضرت حق را به جا آورد. پس از آن صد مرتبه«اَللهُ أَكْبَرُ» و صد مرتبه سورۀ «توحيد»
را بخواند و آنچه خواهد دعا نمايد و از شيطان رجيم به خدا پناه ببرد و اين
دعا را بخواند:
« اللَّهُمَّ رَبَّ الْمَشَاعِرِ كُلِّهَا فُكَّ رَقَبَتِي
مِنَ النَّارِ وَ أَوْسِعْ عَلَيَّ مِنَ الرِّزْقِ الْحَلَالِ وَ ادْرَأْ عَنِّي
شَرَّ فَسَقَةِ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ اللَّهُمَّ لَا تَمْكُرْ بِي وَ لَا
تَخْدَعْنِي وَ لَا تَسْتَدْرِجْنِي يَا أَسْمَعَ السَّامِعِينَ وَ يَا أَبْصَرَ
النَّاظِرِينَ وَ يَا أَسْرَعَ الْحَاسِبِينَ وَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ
أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَفْعَلَ بِي
كَذَا وَ كَذَا»
و حاجت خود را نام ببرد، پس دست به آسمان بردارد و بگويد:
«اللَّهُمَّ حَاجَتِي الَّتِي إِنْ أَعْطَيْتَهَا لَمْ
يَضُرَّنِي مَا مَنَعْتَنِي وَ إِنْ مَنَعْتَنِيهَا لَمْ يَنْفَعْنِي مَا
أَعْطَيْتَنِي أَسْأَلُكَ خَلَاصَ رَقَبَتِي مِنَ النَّارِ اللَّهُمَّ إِنِّي
عَبْدُكَ وَ مِلْكُ يَدِكَ وَ نَاصِيَتِي بِيَدِكَ وَ أَجَلِي بِعِلْمِكَ
أَسْأَلُكَ أَنْ تُوَفِّقَنِي لِمَا يُرْضِيكَ عَنِّي وَ أَنْ تُسَلِّمَ مِنِّي مَنَاسِكِيَ
الَّتِي أَرَيْتَهَا إِبْرَاهِيمَ خَلِيلَكَ وَ دَلَلْتَ عَلَيْهَا حَبِيبَكَ
مُحَمَّداً صلي‌الله‌عليه‌وآله وَ لْيَكُنْ فِيمَا تَقُولُ اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي
مِمَّنْ رَضِيتَ عَمَلَهُ وَ أَطَلْتَ عُمُرَهُ وَ أَحْيَيْتَهُ بَعْدَ الْمَوْتِ
حَيَاةً طَيِّبَةً» [1]
و مستحبّ است اين دعا را بخواند:
« لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ لَهُ
الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيِي وَ يُمِيتُ وَ هُوَ حَيٌّ لَا يَمُوتُ
بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ
كَالَّذِي تَقُولُ وَ خَيْراً مِمَّا نَقُولُ وَ فَوْقَ مَا يَقُولُ الْقَائِلُونَ
اللَّهُمَّ لَكَ صَلَاتِي وَ نُسُكِي وَ مَحْيَايَ وَ مَمَاتِي وَ لَكَ بَرَاءَتِي
وَ بِكَ حَوْلِي وَ مِنْكَ قُوَّتِي اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ
الْفَقْرِ وَ مِنْ وَسَاوِسِ الصُّدُورِ وَ مِنْ شَتَاتِ الْأَمْرِ وَ مِنْ
عَذَابِ الْقَبْرِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ خَيْرَ الرِّيَاحِ وَ أَعُوذُ
بِكَ مِنْ شَرِّ مَا تَجِيءُ بِهِ الرِّيَاحُ وَ أَسْأَلُكَ خَيْرَ اللَّيْلِ وَ
خَيْرَ النَّهَارِ اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِي قَلْبِي نُوراً وَ فِي سَمْعِي وَ
بَصَرِي نُوراً وَ لَحْمِي وَ دَمِي وَ عِظَامِي وَ عُرُوقِي وَ مَقْعَدِي وَ
مَقَامِي وَ مَدْخَلِي وَ مَخْرَجِي نُوراً وَ أَعْظِمْ لِي نُوراً يَا رَبِّ
يَوْمَ أَلْقَاكَ إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ» [2]
و در اين روز تا مي‌تواند از خيرات و صدقات كوتاهي نكند.
همچنين مستحبّ است رو به كعبه نموده، اين اذكار را بگويد:
«سُبْحان‌َالله» صد
مرتبه
«أَللهُ أَكْبَرُ» صد مرتبه
«ماشاءَاللهُ لا قُوِّةَ الاّ بالله» صدمرتبه
«
أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ لَهُ
الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيِي وَ يُمِيتُ وَ يُمِيتُ وَ يُحْيِي بِيَدِهِ
الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ» صدمرتبه
پس ده آيه از اوّل سوره بقره بخواند.
بعد سوره توحيد را سه مرتبه و آيةالكرسي را يك مرتبه تا آخر
بخواند.
سپس اين آيات را بخواند:
«إِنَّ رَبَّكُمُ اللَّهُ الَّذي خَلَقَ السَّماواتِ وَ
الْأَرْضَ في سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوى عَلَى الْعَرْشِ يُغْشِي اللَّيْلَ
النَّهارَ يَطْلُبُهُ حَثيثاً وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ وَ النُّجُومَ مُسَخَّراتٍ
بِأَمْرِهِ أَلا لَهُ الْخَلْقُ وَ الْأَمْرُ تَبارَكَ اللَّهُ رَبُّ الْعالَمينَ * ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَةً إِنَّهُ لا
يُحِبُّ الْمُعْتَدينَ * وَ لا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاحِها وَ
ادْعُوهُ خَوْفاً وَ طَمَعاً إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَريبٌ مِنَ الْمُحْسِنينَ»
آنگاه سوره‌هاي فلق و ناس را بخواند.
پس آنچه از نعم الهي به ياد داشته باشد يكايك ذكر نموده و حمد الهي نمايد، و همچنين بر اهل و مال و ساير
چيزهايي كه حضرت حق جل‌ّ و علا به او تفضّل نموده،
حمد بنمايد و بگويد:
«اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ عَلَى نَعْمَائِكَ الَّتِي لَا
تُحْصَى بِعَدَدٍ وَ لَا تُكَافَى بِعَمَلٍ»
و مستحبّ است بعد از آن به آياتي از قرآن كه در آنها ذكر حمد شده
است خدا را حمد نمايد، و به آياتي كه در آنها ذكر تسبيح شده است خدا را تسبيح
كند، و به آياتي كه در آنها ذكر تكبير شده است خدا را تكبير نمايد، و به
آياتي كه در آنها ذكر تهليل شده است خدا را تهليل كند، و بر محمّد و آل
محمّد«صلی الله علیه و آله و سلم»زياد صلوات بفرستد، و به هر اسمي از اسماء الله كه در قرآن موجود است خدا را بخواند، و به آنچه
از اسماء الهي كه در ياد دارد خدا را ذكر كند، و به اسماء الهي كه در آخر سوره حشر موجود است خدا را بخواند و
آنها عبارتند از:
«اَللهُ، عالم‌ُ
الْغَيْب وَ الشَّهادَة، الرَّحمن‌ُ، الرَّحيم‌ُ، الْمَلك‌ُ، القُدُّوس‌ُ،
السَّلام‌ُ، الْمُؤْمن‌ُ، الْمْهَيْمن‌ُ، الْعَزيزُ، الْجَبّارُ، الْمُتكَبِّرُ،
الْخالق‌ُ، الْباري‌ءُ، الْمُصَوِّرُ»
و سپس اين دعا را بخواند:
«أَسْأَلُكَ يَا اللَّهُ يَا رَحْمَانُ بِكُلِّ اسْمٍ هُوَ
لَكَ وَ أَسْأَلُكَ بِقُوَّتِكَ وَ قُدْرَتِكَ وَ عِزَّتِكَ وَ بِجَمِيعِ مَا
أَحَاطَ بِهِ عِلْمُكَ وَ بِجَمْعِكَ وَ بِأَرْكَانِكَ كُلِّهَا وَ بِحَقِّ
رَسُولِكَ صَلَوَاتُكَ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ بِاسْمِكَ الْأَكْبَرِ الْأَكْبَرِ وَ
بِاسْمِكَ الْعَظِيمِ الَّذِي مَنْ دَعَاكَ بِهِ كَانَ حَقّاً عَلَيْكَ أَنْ
تُجِيبَهُ وَ بِاسْمِكَ الْأَعْظَمِ الْأَعْظَمِ الْأَعْظَمِ الَّذِي مَنْ دَعَاكَ
بِهِ كَانَ حَقّاً عَلَيْكَ أَنْ لَا تَرُدَّهُ وَ أَنْ تُعْطِيَهُ مَا سَأَلَ
أَنْ تَغْفِرَ لِي جَمِيعَ ذُنُوبِي فِي جَمِيعِ عِلْمِكَ فِيَّ»
و هر حاجت كه دارد بخواهد، و از حق سبحانه و تعالي طلب كند كه
در سال آينده و در هر سال توفيق حجّ پيدا كند.
و هفتاد مرتبه بگويد: «أَسْأَلُكَ
الْجَنَّةَ»
و هفتاد مرتبه بگويد: «أَسْتَغْفرُ اللهَ
رَبّي و أَتُوب‌ُ الَيْه»
پس اين دعا را بخواند:
« اللَّهُمَّ فُكَّنِي مِنَ النَّارِ وَ أَوْسِعْ عَلَيَّ مِنْ
رِزْقِكَ الْحَلَالِ الطَّيِّبِ وَ ادْرَأْ عَنِّي شَرَّ فَسَقَةِ الْجِنِّ وَ
الْإِنْسِ وَ شَرَّ فَسَقَةِ الْعَرَبِ وَ الْعَجَمِ» [3]
و نزديك غروب آفتاب بگويد:
« اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْفَقْرِ وَ مِنْ
تَشَتُّتِ الْأَمْرِ وَ مِنْ شَرِّ مَا يَحْدُثُ بِاللَّيْلِ وَ النَّهَارِ
أَمْسَى ظُلْمِي مُسْتَجِيراً بِعَفْوِكَ وَ أَمْسَى خَوْفِي مُسْتَجِيراً
بِأَمَانِكَ وَ أَمْسَى ذُلِّي مُسْتَجِيراً بِعِزِّكَ وَ أَمْسَى وَجْهِيَ
الْفَانِي مُسْتَجِيراً بِوَجْهِكَ الْبَاقِي يَا خَيْرَ مَنْ سُئِلَ وَ يَا
أَجْوَدَ مَنْ أَعْطَى جَلِّلْنِي بِرَحْمَتِكَ وَ أَلْبِسْنِي عَافِيَتَكَ وَ
اصْرِفْ عَنِّي شَرَّ جَمِيعِ خَلْقِك» [4]
ادعيۀ وارده در اين روز شريف بسيار است و هر مقدار كه ميسور باشد خواندن دعا مناسب است و بسيار خوب است كه در اين روز، دعاي عرفه حضرت
سيّدالشّهداء«سلام‌الله‌علیه» و دعاي حضرت زين‌العابدين«سلام‌الله‌علیه»كه در صحيفۀ
كامله است خوانده شود.
مستحبّ است بعد از غروب آفتاب اين دعا را بخواند:
«اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ هَذَا
الْمَوْقِفِ وَ ارْزُقْنِيهِ أَبَداً مَا أَبْقَيْتَنِي وَ اقْلِبْنِي الْيَوْمَ
مُفْلِحاً مُنْجِحاً مُسْتَجَاباً لِي مَرْحُوماً مَغْفُوراً لِي بِأَفْضَلِ مَا
يَنْقَلِبُ بِهِ الْيَوْمَ أَحَدٌ مِنْ وَفْدِكَ وَ حُجَّاجِ بَيْتِكَ الْحَرَامِ
وَ اجْعَلْنِي الْيَوْمَ مِنْ أَكْرَمِ وَفْدِكَ عَلَيْكَ وَ أَعْطِنِي أَفْضَلَ
مَا أَعْطَيْتَ أَحَداً مِنْهُمْ مِنَ الْخَيْرِ وَ الْبَرَكَةِ وَ الْعَافِيَةِ
وَ الرَّحْمَةِ وَ الرِّضْوَانِ وَ الْمَغْفِرَةِ وَ بَارِكْ لِي فِيمَا أَرْجِعُ
إِلَيْهِ مِنْ أَهْلٍ أَوْ مَالٍ أَوْ قَلِيلٍ أَوْ كَثِيرٍ وَ بَارِكْ لَهُمْ فِيَّ» [5]
و بسيار بگويد: «اللَّهُمَّ أَعْتِقْنِي مِنَ النَّارِ» [6]
پی نوشت
ها:
[1]. الكافي، ج 4، ص 463
[2].
التهذيب الاحکام، ج 5، ص 183
[3]. من
لايحضره الفقيه، ج 2، صص 542-541
[4]. الكافي، ج 4، ص 464
[5]. من لايحضرهالفقيه، ج 2، ص 543
[6]. الكافي، ج 4، ص 467